| 18 Şubat 2016 |
Kimyasal riskler hayatımızın her anında maruz kalabileceğimiz önemli unsurlardan biridir. Keza İş ve Çalışma hayatımızda da pek çok kimyasal ile çalışma zorunluluğu da bulunmaktadır. İş hayatında karşılaşılan kimyasallardan bazıları; madeni yağlar, incelticiler, patlayıcılar, parlayıcılar, tinerler, boyalar, gazlar, akaryakıt ürünleri, hijyen kimyasalları, temizlik ürünleri, incelticiler…Yaşamımızda ise; Kozmetik ürünleri(ruj,oje, pudra vb…, temizlik kimyasalları(deterjanlar, çamaşır suyu, sabunlar vb…,), ilaçlar(hap, şurup vb….) daha sayılamayan pek çok kimyasalla iç içe yaşama zorunluluğu getirmektedir. Önemli olan bunların doğru ve sağlıklı kullanımı. Doğru ve yerinde kullanılmayan bütün kimyasallar insanoğlu için çok büyük tehlike arz etmektedir. Çünkü kimyasal zararı kullanırken ödeyeceğimiz tutarlar, onun etkisini ve zararını gidermek için yapılan çalışmalardan çok daha ucuzdur. Sonuç olarak; kimyasal hasarların, insanoğluna zararlarının giderilmesi için binlerce kat masraf ve gider yapmak zorunda kalınmaktadır. Bu nedenle kimyasalların doğru ve yerinde kullanımı çok önemli bir husus arz etmektedir. Bu yazımızda kimyasalların etkilerinin neler olabileceği detaylı olarak anlatılmaya çalışılacaktır. Kimyasal riskler İş Güvenliği'ninde önemli bir unsurudur.
20.yy.ikinci yarısında kimya sanayi tüm sanayi ile karşılaştırıldığında çok hızlı bir büyüme gerçekleştirmiştir. 50 yıl önce yılda sadece 1.000.000 ton kimyasal üretilirken bugün bu rakam 400.000.000 tona ulaşmıştır.
Bugün dünyada 80.000 ile 100.000 arasında kimyasalın kullanılmakta olduğu tahmin edilmektedir. Bu kimyasalların büyük bir bölümü ticari ürünlerin karışımları olarak bulunmaktadır.
5.000 ila 7.000 arasında değişen sayıda kimyasalın zararlı olduğu bilinmektedir.
Zararlı kimyasalların 3.000 kadarı kanserojen etkili olduğu bilinmektedir.
Kimyasallar sadece kimya sanayinde çalışanlar için değil sanayinin tüm faaliyet alanlarında çalışanlar içinde risk oluşturmaktadır.
Bütün kimyasallar aynı derecede tehlikeli değildir. Aynı yolla, aynı şekilde ve aynı sürede zarar vermezler.
Bir kimyasal birden çok tehlikeli özelliğe sahip olabilir.
Kimyasala maruziyet koşulları ve maruz kalan kişinin özellikleri de kimyasalların riskini de önemli ölçüde etkileyebilir.
Kimyasal kullanımında riski arttıran faktörler:
Bazı kimyasalların zararlarının yıllar sonra çıkması nedeni ile tehlikesizmiş gibi kabul edilmesi
Kimyasal maruziyet sonunda hemen gözle görülür ,belirgin ve farkedilebilir bir etkinin ortaya çıkmaması
Kullanılan pek çok kimyasalın etiketinde sadece ticari isminin bulunup içerikleri hakkında bilgi olmaması
Kimyasalların değişik isimlerinin bulunması vb.
Bu riskleri kaldırmanın yolları:
Tehlikeli kimyasalı kullanmamak yada tehlikesiz yada daha az tehlikeli olanla değiştirmektir.
Bunun için;
Bir kimyasal yerine kullanılan başka bir kimyasalın aynı işlevi görmesi,ucuz ve kolay elde edilebilir olması aynı zamanda da sağlığa ve güvenliğe zararlı olmaması yada daha az zararlı olması gerekir.
Kimyasallar;
-Beslenmemizi (pestisitler, yiyecek, katkı maddeleri),
-Sağlımızı (ilaçlar ve temizlik maddeleri),
-Yaşam kalitemizi (yakıtlar vb.),
doğrudan ve dolaylı olarak etkiler.
Kimyasal madde :
Doğal halde bulunan, üretilen veya herhangi bir işlem sırasında veya atık olarak ortaya çıkan veya kazara oluşan her türlü element, bileşik veya karışımlardır.
Kimyasalların güvenli bir şekilde üretilmesi ,kullanılması,taşınması ve yok edilmesi diğer bir deyişle kimyasal risklerin kontrol altında tutulabilmesi için ilk ve en önemli adım kimyasalların özelliklerinin ve aynı zamanda da çevreye ve insana verebileceği zararlarının bilinmesidir.
Kullanılan kimyasalların sayısı dikkate alındığında bu pek mümkün görülmemektedir.
Kimyasallarla ilgili bilgilerin kullanıcının kolaylıkla anlayabileceği ,zararları ve önlemleri de içerecek sistematik bir biçimde düzenlenmesi gerekir.
Bunun için ilk adım;
Kimyasalların sınıflandırılmasıdır.
Fiziksel ve kimyasal özelliklerine göre
Etkilerine göre,
Taşıdıkları risklere göre,
Genel sınıflamalar olduğu gibi,
Tehlikeli kimyasallara ait uluslararası sınıflamalarda bulunmaktadır.
Kimyasalların sınıflandırılması:
Genel olarak:
1- Organik kimyasallar
-Alifatik yapıda olanlar(düz zincir yapıda)
- Aromatik yapıda olanlar(halkalı yapı)
2-İnorganik kimyasallar
Üretim sektöründe:
1- Ham maddeler
2- Ara maddeler
3-Son maddeler
Sağlık ve güvenlik açısından:
1- Etkileme seviyesi
2-Çevreye etkisi
Tehlikeli Kimyasal:
Kimyasal Madelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkındaki Yön.
Patlayıcı,Oksitleyici,Çok kolay alevlenir,Alevlenir,Toksik,
Çok toksik,Zararlı,Aşındırıcı,Tahriş edici,Allerjik,Kanserojen,
Mutajen,Üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip madde.
Veya:
Mesleki maruziyet sınır değerleri tanımlanmış maddeler
Veya;
Sağlığa ve çevreye akut veya kronik zarar veya hasar verebilen kimyasallar
Olarak da tanımlanabilir.
Bu kimyasallar için etiketleme ve malzeme güvenlik bilgi formları (MSDS yada GBF) hazırlama zorunluluğu getirilmiştir.
Sağlığa ve çevreye akut veya kronik zarar veya hasar verebilen kimyasallar
1-Ani, tekrarlanan veya uzun süreli süreli maruziyet sonunda sağlığa zararlı olanlar:
Çok toksik,Toksik,Zararlı,Aşındırıcı,Tahriş edici,Duyarlılık yaratavn veya allerjik,Kanserojen,Mutajen,Üreme için toksik,teratojen
2-Fiziksel ve kimyasal özellikleri nedeni ile fiziksel ve kimyasal zarar verme riski taşıyan
Patlayıcı,Oksitleyici,Çok kolay parlayıcı,(Alevlenebilir)Kolay parlayıcı(Alevlenebilir),ve parlayıcı kimyasallar
3-Çevreye zarar verenler
Canlı organizmalar için zehirli ve zararlı,çevrede yok olmayıp kimyasal atıklar olarak kalıcı,biyolojik anlamda birikim yaratan kimyasallardır.
***: bu sınıflamalara girmeyen ama özellikleri nedeni ile sağlığa ve çevreye zarar veren tüm kimyasallarda tehlikeli kimyasal sayılır.
Kimyasalların sınıflandırılmasında en yaygın olarak kullanılan kriterlerden biride
Öldürücü doz( LD50)
Öldürücü konsantrasyondur.(LC50)
Esas alınmasıdır.
Katı ,sıvı ve gaz halindeki kimyasalların sağlık zararı dikkate alınarak kimyasalın konsantrasyonuna göre sınıflamalar bulunmaktadır.
Zehirli ve zararlı maddelerin yutulması,deriden alınması,veya solunması durumunda ani ölümlere neden oldukları konsantrasyonları
Ölüme neden olmayan ancak kalıcı etki bırakan zehirli ve zararlı maddelerin kalıcı etki yaptıkları konsantrasyon,
Tekrarlanan veya sürekli olan etkilenme sonucu ciddi etkiler gösteren zehirli ve zararlı maddelerin ciddi hasar verdikleri konsantrayon.
Aşındırıcı ve tahriş edici maddelerin yanıklara, gözde, ciltte tahrişe neden oldukları konsantrasyon.
Zararlı ve tahriş edici maddelerin gözde ve solunum yoluna zarar verdikleri konsantrasyon.
Kansere, mutajenik ve teratojenik etkilere sebep olan zehirli ve zararlı maddelerin kansere, anormal doğumlara,doğurganlık üzerine olumsuz nedenlere sebep oldukları konsantrasyon.
AB tehlikeli kimyasalları şu şekilde sınıflamaktadır.
Parlayıcı,Patlayıcı,Oksitleyici,Aşındırıcı ,Zehirli,Tahriş edici,Allerjik,Kanserojen, Mutajen,Üreme için toksik ve çevre için tehlikeli özelliklerden bir veya birkaçına sahip madde.
Sorularınız için: www.selmandogan.com.tr
selmandoganigu@gmail.com
Henüz yorum yapılmamış. İlk yorum yapan siz olun!